Turniej Kandydatów 2024 – runda 14: Gukesh najmłodszym zwycięzcą Turnieju Kandydatów w historii, Tan wygrywa z przewagą 1,5 pkt

Po 14 rundach i ponad trzech tygodniach gry Turniej Kandydatów FIDE 2024 zakończył się zwycięstwem 17-letniego GM-a Gukesha Dommaraju. Reprezentant Indii został najmłodszym zawodnikiem w historii, który zakwalifikował się do meczu o mistrzostwo świata. Mecz o tytuł mistrza świata z GM Ding Lirenem zostanie rozegrany jeszcze w tym roku. 

Po prawie sześciu godzinach gry GM Fabiano Caruana nie był w stanie zrealizować przewagi w wygrywającej pozycji z GM-em Ianem Nepomniachtchim, co pozwoliłoby mu doprowadzić do dogrywki. Ponieważ partia zakończyła się podziałem punktu, remis Gukesha z GM Hikaru Nakamurą wystarczył reprezentantowi Indii do osiągnięcia ostatecznego zwycięstwa w turnieju.

Analizę partii Caruany z Nepomniachtchim przygotował IM Dawid Czerw.

GM Tan Zhongyi wygrała Turniej Kandydatek FIDE 2024 z przewagą 1,5 punktu, prowadząc przez praktycznie całe rozgrywki. W ostatniej rundzie miała wygraną pozycję przeciwko GM Annie Muzychuk, ale ostatecznie zremisowała. W kolejnym meczu o mistrzostwo świata kobiet w 2025 r. Tan zmierzy się ze swoją rodaczką GM Ju Wenjun. Zawodniczki grały już razem w meczu o mistrzostwo świata w 2018 r. i wówczas górą była Ju. Tan będzie więc miała okazję do rewanżu.

Wyniki - Turniej Kandydatów 

Wyniki - Turniej Kandydatek 

• Turniej Kandydatów: Gukesh przechodzi do historii, Caruana ma czego żałować
• Turniej Kandydatek: W meczu o mistrzostwo świata Tan będzie miała okazję do rewanżu za 2018 r.

Turniej Kandydatów: Gukesh przechodzi do historii, Caruana ma czego żałować

Gukesh pobił w kwietniu wiele rekordów. W wieku 17 lat został najmłodszym zwycięzcą Turnieju Kandydatów w historii, bijąc poprzedni rekord o ponad trzy lata. Zagra w pierwszym w historii meczu o mistrzostwo świata, w którym nie weźmie udziału zawodnik z Europy. Będzie to również pierwszy taki mecz, w którym obaj zawodnicy pochodzą z Azji (z wyłączeniem meczu o mistrzostwo świata kobiet). 

Gukesh jest obecnie szachistą numer jeden w Indiach pod względem rankingu, a po tym turnieju będzie miał też wyższy ranking (o 1 pkt) od obecnego mistrza świata, który aktualnie plasuje się na pozycji nr 7. Rating performance Gukesha po 14 rundach wyniósł 2847 pkt.

Najmłodsi zwycięzcy Turnieju Kandydatów w historii

Dokładna data meczu o mistrzostwo świata nie została jeszcze ustalona, ale wiemy na pewno, że pojedynek odbędzie się jeszcze w tym roku. Jeśli Gukesh go wygra, zostanie najmłodszym niekwestionowanym mistrzem świata w szachach w historii. Warto przypomnieć, że GM Ruslan Ponomariov wygrał rozgrywane systemem pucharowym Mistrzostwa Świata FIDE w 2002 roku w wieku 18 lat, ale było to w czasie, gdy obowiązywały dwa tytuły mistrza świata. W mistrzostwach organizowanych przez FIDE nie brali udziału GM Vladimir Kramnik oraz GM Garry Kasparov.

Gukesh urodził się w Chennai w Indiach, w tym samym miejscu, w którym dorastał były mistrz świata Viswanathan Anand. Gukesh miał siedem lat gdy GM Magnus Carlsen po raz pierwszy został mistrzem świata w 2013 r., a tamten mecz o mistrzostwo świata odbywał się właśnie w jego rodzinnym mieście. W wywiadzie z FM Mikiem Kleinem zwycięzca Turnieju Kandydatów powiedział, że pamięta tamto wydarzenie: „Wtedy od niedawna grałem w szachy i pamiętam, że poszedłem do sali gry obejrzeć jedną partię. To było coś wielkiego. Dopiero co zacząłem grać w szachy, a w moim rodzinnym mieście akurat miało miejsce tak wielkie wydarzenie”.

11 lat później to samo dziecko wyrosło na młodego mężczyznę, który zasiądzie przy tym samym stole.

Na konferencji prasowej zapytano Gukesha, kiedy zdał sobie sprawę, że może wygrać turniej. Jego odpowiedź pokazuje, jak bardzo jest odporny psychicznie: „Jeśli miałbym wskazać moment, w którym naprawdę poczułem, że to może być moja chwila, to prawdopodobnie było to po siódmej partii, po tym jak przegrałem z Firouzją... Mimo bolesnej porażki, czułem się wtedy bardzo silny. Być może to ta przegrana dała mi tyle motywacji”.

Mimo bolesnej porażki, czułem się wtedy bardzo silny.

—Gukesh Dommaraju

Partia Nakamury z Gukeshem była najważniejszym niedzielnym pojedynkiem, ale wcale nie znaczy to, że była też najbardziej chaotyczna. Gukesh powiedział Kleinowi: „Miałem takie mentalne nastawienie, żeby po prostu poprawnie wykonać swoje zadanie, zagrać dobrą partię i wtedy zobaczyć, co się wydarzy”. Okazało się, że do zwycięstwa w turnieju wystarczył remis, ale Gukesh był również gotowy na granie dogrywki, gdyby pojedynek Caruany z Nepomniachtchim zakończył się zwycięstwem któregoś z nich.

„Ani przez chwilę nie stał w partii gorzej” – powiedział GM Robert Hess o grze Gukesha. W przyjętym gambicie hetmańskim Nakamura spróbował zagrać nietypowe i zaskakujące 7.a3, ale reprezentant Indii był na taką możliwość przygotowany. Nakamura określił później swój ruch mianem „lekkiej niedokładności”.

Ani przez chwilę nie stał w partii gorzej.

—Robert Hess

Na początku partii do transmisji na krótko dołączył Carlsen, który najpierw skrytykował posunięcie Gukesha 10...cxd4 – „ruch, którego absolutnie nie znoszę” – po czym po następnym ruchu Hindusa zmienił zdanie. „Bardzo podoba mi się to, co zrobił Gukesh. Nawet nie myślałem o [11.]...b4!... Chyba nigdy wcześniej nie widziałem tego ruchu”.

Bardzo podoba mi się to, co zrobił Gukesh.

—Magnus Carlsen

W swoim podsumowaniu wideo Nakamura skomentował ten fragment partii w następujący sposób: „Gdy Gukesh zagrał ten debiut i w 11. posunięciu znalazł ...b4! (...) To był znakomity ruch (...) Po nim nie miałem już dzisiaj żadnej okazji”.

Nakamura, chcąc wygrać, poświęcił pionka, ale gracze osiągnęli pozycję, w której tylko Gukesh mógł stanąć lepiej. Ostatni kluczowy moment nastąpił wtedy, gdy Nakamura zaproponował wymianę hetmanów za pomocą 24.Hb5, a Gukesh mógł utrzymać hetmany na planszy i grać o zwycięstwo. W partii zdecydował się jednak na wymianę, a Nakamura utrzymał remis w długiej końcówce z pionem mniej.

Partia toczyła się do samego końca, aż na szachownicy zostały tylko króle, a z jej wyniku zadowolony mógł być tylko Gukesh.

Analizy partii w wykonaniu Nakamury można posłuchać w poniższym materiale wideo:

W pojedynku Caruany z Nepomniachtchim obaj zawodnicy musieli wygrać, co w szachach jest sytuacją bardzo rzadką. Remis wykluczyłby obu zawodników z rywalizacji o pierwsze miejsce – jedyne, które liczy się w tym turnieju – i tak właśnie się stało.

W obronie Ragozina w nieprzyjętym gambicie hetmańskim Nepomniachtchi pchnął swoje piony ze skrzydła królewskiego za pomocą 6...h6 oraz 7...g5, aby zyskać przestrzeń, jednak odbyło się to kosztem wytworzenia słabości w jego własnym obozie. Nepomniachtchi zagrał debiut solidnie i ambitnie pomimo tego, że później jego decyzje sprawiły mu problemy.

Carlsen skrytykował Nepomniachtchiego za to, że tak szybko wykonał ruchy 15...He7 (przegapiając 15...gxf4) i 16...Gxc3: „Ian nie wykorzystał zbyt dużo swojego czasu i zrobił dwa szybkie ruchy z rzędu... Nie rozumiem tego”. Na konferencji prasowej Nepomniachtchi powiedział: „Pomieszałem idee. To się zdarza, gdy gra się debiut, z którym nie jest się tak dobrze obeznanym”. Wkrótce potem Caruana zaczął ogrywać swojego rywala.

Ian nie wykorzystał zbyt dużo swojego czasu i zrobił dwa szybkie ruchy z rzędu... Nie rozumiem tego.

—Magnus Carlsen

After 24...b6, Caruana has a winning position! The flashiest move is 25.Rd7, but 25.Bd7 is good too!https://t.co/YsMJ32azsc#FIDECandidates pic.twitter.com/7ZUPIl4lKF

— chess24 (@chess24com) April 21, 2024

Amerykanin uzyskał wygrywającą pozycję, ale na wykonanie 10 ruchów do kontroli czasu zostało mu zaledwie 10 minut. Po niedokładnym posunięciu 39.Gh7?! Nepomniachtchi odpowiedział 39...Wxg5!, choć Caruana przyznał później, że widział tę taktykę, tylko po prostu sądził, że nadal wygrywa. Po kontroli czasu po zaledwie dwóch minutach namysłu Caruana zagrał 41.Ka1?? i w ten sposób cała jego przewaga wyparowała, ponieważ pozycja zrobiła się remisowa.

Zawodnicy przeszli do niesamowicie skomplikowanej końcówki, w której obaj popełniali błędy. Caruana miał kilka okazji, by przechylić szalę zwycięstwa na swoją korzyść, ale w praktyce pozycja okazała się zbyt skomplikowana (nie mówiąc o nerwach, jakie towarzyszyły obu zawodnikom).

Partia zakończyła się dopiero w ruchu nr 109, gdy Caruana nie miał już szans, by grać na wygraną. Naszą partię dnia szczegółowo opisał GM Rafael Leitao.

To nie był wynik, który satysfakcjonował któregokolwiek z zawodników, ale widać było, że szczególnie przytłoczony jest Caruana, który rozpoczął konferencję prasową od słów: „Czuję się jak idiota”. Później dodał też: „To była bardzo słaba partia, która przydarzyła się w niefortunnym momencie”, a Nepomniachtchi przyznał: „Nie wiem, co mam powiedzieć. Fabiano miał ogromnego pecha”.

Nie wiem, co mam powiedzieć. Fabiano miał ogromnego pecha.

—Ian Nepomniachtchi

Jedynym rozstrzygniętym pojedynkiem w ostatniej rundzie było starcie Abasova z Praggnanandhą, w którym reprezentant Indii pokonał czarnymi rywala w obronie krolewsko-indyjskiej. Był to dobry przykład partii, w której wymiana hetmanów nie pomogła w uproszczeniu pozycji. Po posunięciu 33.He1? czarne mogły zagrać potężny przełom ruchem 34...b5!, a białe nie były w stanie utrzymać swoich słabości.

Dla obu zawodników był to pierwszy występ w Turnieju Kandydatów. Praggnanandhaa zakończył rozgrywki z przyzwoitym wynikiem, a w pewnym momencie zanosiło się nawet na to, ze będzie mógł walczyć o czołowe lokaty.

Abasov doskonale wiedział, że czeka go bardzo trudny turniej. W tym formacie turnieju jest drugim w historii zawodnikiem, który nie wygrał ani jednej partii (w 2016 r. GM Anish Giri zremisował wszystkie 14 pojedynków).

Partia GM-a Alirezy Firouzji z GM-em Viditem Gujrathim zakończyła się w niespełna 10 minut remisem w obronie berlińskiej. Firouzja zakończył turniej na przedostatnim miejscu, a tuż przed nim uplasował się Vidit. 20-letni Firouzja z pewnością będzie miał jeszcze kolejne szanse w przyszłości. Dla 29-letniego Vidita każda okazja występu w Turnieju Kandydatów jest na wagę złota. Żeby ponownie zakwalifikować się do Turnieju Kandydatów, Vidit ponownie będzie musiał odnieść jakiś spektakularny sukces, tak jak było to w przypadku zwycięstwa w turnieju FIDE Grand Swiss 2023.

W karierze Gukesha wszystko jest możliwe. Następny przystanek – mecz o mistrzostwo świata.

Turniej Kandydatek: W meczu o mistrzostwo świata Tan będzie miała okazję do rewanżu za 2018 r. 

Jak należy grać na remis? To odwieczne pytanie i istnieją co najmniej dwie szkoły myślenia na ten temat.

Podejście nr 1 to zagranie solidnego debiutu i przyjęcie lekko pasywnej pozycji. IM Nazi Paikidze powiedziała jednak podczas ubiegłych Mistrzostw Stanów Zjednoczonych Kobiet: „Gra na remis, gdy potrzebujesz właśnie remisu, to najgorsza strategia!”Podejście nr 2 mówi, że najlepszym sposobem grania na remis jest granie na wygraną.

W partii z Muzychuk Tan potrzebowała remisu czarnymi i zdecydowała się zastosować podejście nr 2. Chinka zagrała wariant O'Kelly'ego w obronie sycylijskiej – linia na tyle rzadka, że mogła zaskoczyć przeciwniczkę. Strategia opłaciła się, ponieważ po 16.Hd3? ze strony białych (Tan powiedziała, że do tego ruchu była w przygotowaniu) Chinka wyrobiła wolnego piona na linii e i uzyskała wygrywającą pozycję.

Później trafnie stwierdziła, że w ciężkofigurowej końcówce, w okolicy posunięcia 25.Wd3 ze strony białych, jej przewaga zniknęła, a partia wkrótce zakończyła się wiecznym szachem. Remis i tak wystarczył Tan do odniesienia końcowego zwycięstwa w turnieju.

„Szczerze mówiąc, nie miałam wielkich oczekiwań przed tym turniejem” – powiedziała Tan na konferencji prasowej. „W tej chwili profesjonalne szachy nie są moim priorytetem, ponieważ mam swój własny klub w Chinach i zajmuję się karierą trenerską”. Wspomniała też o tym, że przygotowuje swoich podopiecznych do występu w mistrzostwach Chin juniorów.

W tej chwili profesjonalne szachy nie są moim priorytetem

—Tan Zhongyi

Nawet pomimo niewielkich oczekiwań, Tan wygrała turniej w przekonujący sposób. W 2017 r. Chinka wygrała turniej pucharowy z udziałem 64 zawodniczek, dzięki czemu w 2018 r. mogła zagrać w meczu o mistrzostwo świata kobiet z Ju, jednak wówczas przegrała z nią 4,5-5,5. 

Który format eliminacji do meczu o mistrzostwo świata bardziej jej odpowiada? „Myślę, że w turnieju pucharowym i w turnieju kołowym zawodniczki w różny sposób pokazują swoje mocne strony i oba turnieje wymagają różnych umiejętności. Myślę jednak, że mój występ w tym turnieju pomógł mi potwierdzić swoją wartość”.

Czterokrotna mistrzyni świata Ju od 2018 r. za każdym razem udanie broniła swojego tytułu. Mecz o mistrzostwo świata kobiet zostanie rozegrany w 2025 r.

Jedyną zawodniczką, która mogła zagrozić Tan w ostatniej rundzie była GM Lei Tingjie, ale doprowadzenie do dogrywek zależało od dwóch czynników. Po pierwsze, Lei musiała wygrać białymi partię z GM Humpy Koneru, a Tan musiała przegrać z Muzychuk. Żaden warunek nie został spełniony.

Lei zagrała imponującą ofiarę hetmana 23.Hxa5!!, po której komentator GM David Howell powiedział: „To coś pięknego—Komentuję już od dłuższego czasu, ale to jest jedna z najpiękniejszych partii, jakie kiedykolwiek widziałem!” 

... to jest jedna z najpiękniejszych partii, jakie kiedykolwiek widziałem!

—David Howell

Poświęcenie hetmana wystarczyło jednak tylko do uzyskania równowagi, ponieważ kilka ruchów później czarne też oddały swoją najpotężniejszą figurę. Obiektywnie rzecz biorąc, w końcówce Lei miała wystarczającą rekompensatę w zamian za jakość, ale nie potrafiła tego udowodnić na szachownicy. Ostatecznie partia zakończyła się wygraną Humpy, która w końcówce najpierw miała wieżę przewagi, a pod sam koniec nawet dwie.

Chociaż Tan i tak wygrałaby turniej, końcówka turnieju nie była dla Lei zbyt udana i Chinka może czuć pewien niedosyt. Po wygraniu czterech z pięciu pojedynków pomiędzy rundami 6 i 10, nie była w stanie podtrzymać dobrej passy i przegrała dwie ostatnie partie. Z kolei dla Humpy druga połowa turnieju była znacznie lepsza niż pierwsza. Reprezentantka Indii wszystkie trzy zwycięstwa odniosła po rundzie nr 7.

Kolejnym przykładem zawodniczki, która odwróciła złą passę, jest IM Vaishali Rameshbabu, która w ostatniej rundzie pokonała GM Katerynę Lagno, wygrywając swoją piątą (!) partię z rzędu. Co ciekawe, imponująca seria nastąpiła po czterech kolejnych przegranych, a to oznacza, że w ostatnich dziewięciu partiach Vaishali ani razu nie zremisowała. Ostatecznie reprezentantka Indii zyskała w turnieju 14 pkt rankingowych.

W partii byliśmy świadkami skomplikowanej partii hiszpańskiej, w której czarne zachęciły białe do zagrania tematycznej ofiary na g5 w zamian za długotrwały nacisk. Lagno miałaby szansę przeprowadzić niebezpieczny atak, gdyby znalazła posunięcie 28.Wa3!, ale gdy pozwoliła na 28.Gh6? Gxf2!, losy partii się odwróciły. Po 31.Hg3? to Vaishali przystąpiła do przeprowadzenia wygrywającego ataku. 

Jedyny remis w ostatniej rundzie padł w pojedynku GM Aleksandry Goryachkiny z IM Nurgyul Salimovą. Najwyżej notowana Goryachkina nie wygrała ani jednej partii po rundzie nr 6, a w drugiej części turnieju przegrała dwa starcia. Salimova, jedyna mistrzyni międzynarodowa w stawce, może zaliczyć turniej do udanych, ponieważ ostatecznie zyskała 3,6 pkt do rankingu i być może zobaczymy ją jeszcze w kolejnych turniejach kandydatek.

W partii czarne zagrały obronę Philidora. Goryachkina mogła przypieczętować swoją przewagę w grze środkowej ruchem 23.Sd6!, po którym pojawiały się możliwości złapania hetmana przeciwniczki w pułapkę bez wyjścia. Tak się jednak nie stało, a partia ostatecznie zakończyła się podziałem punktu.

Turniej Kandydatów FIDE 2024 i Turniej Kandydatek FIDE 2024 dobiegły końca. Gratulacje dla zwycięzców!

Zachęcamy do obejrzenia playlisty z podsumowaniami Turnieju Kandydatów (kliknij tutaj).

Turniej Kandydatów FIDE i Turniej Kandydatek FIDE to jedne z najważniejszych turniejów organizowanych przez FIDE w tym roku. Ośmiu szachistów i osiem szachistek rywalizuje o prawo do walki o koronę z aktualnym mistrzem świata GM Ding Lirenem i mistrzynią świata GM Ju Wenjun.

Podsumowania rund:

• Turniej Kandydatów 2024 – runda 13: Gukesh na samotnym prowadzeniu, Tan do wygranej wystarczy remis
• Turniej Kandydatów 2024 – runda 12: Nakamura, Nepomniachtchi i Gukesh na wspólnym prowadzeniu
• Turniej Kandydatów 2024 – runda 11: Nepomniachtchi i Tan ponownie na samotnym prowadzeniu
• Turniej Kandydatów 2024 – runda 10: Zwycięstwa Nakamury i Caruany, wspaniała seria Lei
• Turniej Kandydatów 2024 – runda 9: Vidit drugi raz pokonuje Nakamurę, Tan ponownie na samotnym prowadzeniu
• Turniej Kandydatów 2024 – runda 8: Nakamura pokonuje Caruanę, Gukesh ponownie dołącza do Nepomniachtchiego na fotelu lidera
• Turniej Kandydatów 2024 – runda 7: Firouzja wygrywa z Gukeshem, Nepomniachtchi ponownie na samotnym prowadzeniu
• Turniej Kandydatów 2024 – runda 6: Tan umacnia się na prowadzeniu, zwycięstwa Vidita i Praggnanandhy
• Turniej Kandydatów 2024 – runda 5: Wygrane Gukesha i Nakamury, Nepomniachtchi cudem ratuje remis z Praggnanandhą
• Turniej Kandydatów 2024 – runda 4: Nepomniachtchi na prowadzeniu po wygranej z Viditem, Tan cudem ratuje remis
• Turniej Kandydatów 2024 – runda 3: Zwycięstwa Praggnanandhy i Vaishali
• Turniej Kandydatów 2024 – runda 2: Wszystkie partie rozstrzygnięte, Vidit przerywa niepokonaną serię Nakamury
• Turniej Kandydatów 2024 - runda 1: Wspaniały duch walki na inaugurację turnieju

Artykuły sprzed rozpoczęcia turnieju:

• How To Watch The 2024 FIDE Candidates Tournaments (j. ang.)
• Magnus Carlsen Ranks The Candidates Players (j. ang.)
• Who Should You Root For In The 2024 Women's Candidates Tournament? (j. ang.)
• Who Should You Root For In The Candidates Tournament? (j. ang.)
• Kto wygra Turniej Kandydatów? Oto, co mówią statystyki!
• How To Become The Chess World Champion (j. ang.)