Kto wygra Turniej Kandydatów? Oto, co mówią statystyki!

Ośmiu najlepszych arcymistrzów—Fabiano Caruana, Hikaru Nakamura, Alireza Firouzja, Ian Nepomniachtchi, Praggnanandhaa Rameshbabu, Gukesh Dommaraju, Vidit Gujrathi oraz Nijat Abasov—rozpocznie wkrótce w Toronto, w Kanadzie, walkę w ramach Turnieju Kandydatów 2024. Tylko zwycięzca tego turnieju zdobędzie prawo do zmierzenia się z aktualnym mistrzem świata GM Ding Lirenem w Meczu o Mistrzostwo Świata FIDE 2024.

No dobrze, ale który z wyżej wymienionych zawodników wygra turniej? W niniejszym artykule chcemy przybliżyć Wam, co na ten temat mówią statystyki. Szczególne podziękowania dla Taia Pruce'a-Zimmermana (@chessnumbers) za nieocenioną pomoc!

Oprócz podawania suchych danych, poprosiliśmy również o ocenę każdego z uczestników następujących arcymistrzów: naszych wspaniałych komentatorów GM-a Davida Howella i GM-a Roberta Hessa, 12. mistrzynię świata GM Alexandrę Kosteniuk oraz współpracującego z Chess.com GM-a Rafaela Leitao. Serdecznie dziękujemy im za poświęcony czas i analizę!

Uwaga: Statystyki bazują na oficjalnym rankingu zawodników z marca 2024 roku.

• • Fabiano Caruana (36%)
  • Hikaru Nakamura (25%)
  • Alireza Firouzja (11%)
  • Ian Nepomniachtchi (10%)
  • Praggnanandhaa Rameshbabu (8%)
  • Gukesh Dommaraju (7%)
  • Vidit Gujrathi (4%)
  • Nijat Abasov (<1%)
  • Podsumowanie

Caruana – 36,1%

Caruana to oprócz GM-a Magnusa Carlsena jedyny zawodnik na świecie, który do Turnieju Kandydatów przystępuje z rankingiem powyżej 2800. Z całej stawki ma też największe doświadczenie w tego typu turniejach, ponieważ tegoroczne rozgrywki będą już jego piątymi z rzędu. Wszystko to razem wzięte pozwala przypuszczać, że oczekiwania wobec trzykrotnego mistrza Stanów Zjednoczonych będą dość wysokie.

Czy arcymistrzowie zgadzają się z taką oceną?

Większość naszych arcymistrzów zgodziło się z tym, że Caruana jest największym faworytem do wygrania turnieju. 

• Hess: „Uważam, że Fabi powinien być uznawany za faworyta, ponieważ jego znakomite przygotowanie i umiejętność liczenia wariantów to sprawdzone składniki do osiągnięcia sukcesu. Jednak czy w gronie tak silnych przeciwników... naprawdę uda mu się powtórzyć sukces z 2018 roku?”
• Howell: „On grał już w Turnieju Kandydatów i wie, z czym to się je. W 2023 r. Fabi był jednym z zawodników, którzy prezentowali najlepszą formę… Widać, że ma w sobie spokój, jest skupiony, a jego forma jest stabilna”.
• Kosteniuk: „Choć ogólnie rzecz biorąc nie lubię przewidywać, co może się wydarzyć w przyszłości… to jednak w zeszłym roku Caruana prezentował bardzo stabilną formę i cały czas osiągał bardzo dobre wyniki. Jest zdecydowanym faworytem do zwycięstwa w turnieju”.
• Leitao: „W 2023 r. był najlepszym zawodnikiem na świecie i wszystko wskazuje na to, że nadal jest w świetnej formie. Według mnie to on wygra turniej”.

Choć ogólnie rzecz biorąc nie lubię przewidywać, co może się wydarzyć w przyszłości… to jednak w zeszłym roku Caruana prezentował bardzo stabilną formę i cały czas osiągał bardzo dobre wyniki. Jest zdecydowanym faworytem do zwycięstwa w turnieju.

—GM Alexandra Kosteniuk

Caruana – kluczowe fakty i statystyki

• Najwyższy performance rating w 2023 r. (lepszy od Nakamury i Carlsena)
• Łącznie rozegrał już aż 96 partii klasycznych z pozostałymi kandydatami (najwięcej ze wszystkich zawodników).

Nakamura – 24,7%

Jeśli patrzeć przez pryzmat rankingu, Nakamura jest jednym z dwóch najsilniejszych uczestników turnieju, z przewagą ok. 30 pkt Elo nad Firouzją. Amerykanin znajduje się w pierwszej piątce zawodników na świecie już od ponad roku i tuż po Caruanie to właśnie on ma największe szanse na zagranie w meczu o mistrzostwo świata.

Czy arcymistrzowie zgadzają się z taką oceną?

• Hess: „Taka ocena wydaje się słuszna, ponieważ Hikaru ostatnio szaleje, wygrywając turniej za turniejem niezależnie od tempa gry... Jest też znany z tego, że potrafi dominować w partiach z mniej doświadczonymi zawodnikami, co daje mu spore szanse na dobry wynik”.
• Howell: „Jeszcze kilka lat temu powiedziałbym, że nie wiadomo czego spodziewać się po Nakamurze. Zwłaszcza w tak dużym turnieju jak Turniej Kandydatów, w którym gra toczy się o tak wysoką stawkę. Jednak w ostatnim czasie Nakamura ciągle sprawia bardzo dobre wrażenie. Rzadko kiedy przegrywa (a przecież solidność to wspólna cecha tych, którzy wygrywali kilka ostatnich Turniejów Kandydatów)... a wygrywanie stało się jego nawykiem”.
• Kosteniuk: „Zawsze jestem pod wrażeniem tego, jak Hikaru potrafi prezentować szachy na najwyższym poziomie i jednocześnie streamować i nagrywać podsumowania, w tym również podczas Turnieju Kandydatów. Mimo to uważam, że przedstawione prawdopodobieństwo wygrania przez niego turnieju jest nieco za wysokie”.
• Leitao: „W przeciwieństwie do innych uczestników turnieju, zdobycie tytułu mistrza świata nie jest dla niego sprawą priorytetową”.

W ostatnim czasie Nakamura ciągle sprawia bardzo dobre wrażenie... a wygrywanie stało się jego nawykiem.

—GM David Howell

Nakamura – kluczowe fakty i statystyki

• Przystępuje do Turnieju Kandydatów z serią 46 partii klasycznych bez porażki
• Pięciokrotny mistrz Stanów Zjednoczonych i czterokrotny zwycięzca turnieju Gibraltar Masters

Firouzja – 10,6%

Najmłodszy z czwórki uczestników, którzy grali już w Turnieju Kandydatów, i jeden z trzech, którzy w swojej karierze przekroczyli ranking 2800. Pod względem statystyk, Firouzja jest trzecim z kolei zawodnikiem z największymi szansami na zwycięstwo. Bliżej jest mu jednak do reszty stawki niż do Caruany i Nakamury.

Czy arcymistrzowie zgadzają się z taką oceną?

Nasi arcymistrzowie mieli różne opinie na temat statystycznych szans Firouzji. 

• Hess: „On jest w stanie pokonać (czytaj: zmieść z szachownicy) praktycznie każdego zawodnika. Jego awanturniczy styl może jednak działać jak kryptonit, gdy potrzebny jest spokój”.
• Howell: „Jestem ogromnym fanem Alirezy, a oglądanie jego gry wtedy, gdy jest w formie, to czysta przyjemność. W poprzednim roku prezentował jednak zmienną formę… 10,6% szans na zwycięstwo wydaje się OK, choć jestem zaskoczony, że jego szanse oceniono wyżej niż szanse Iana Nepomniachtchiego”.
• Kosteniuk: „Według mnie Firouzja będzie ‘czarnym koniem’ turnieju, ale wcale nie uważam, że ma większe szanse niż np. Pragg”.
• Leitao: „Firouzja wyciągnął sporo wniosków z tego, co wydarzyło się w poprzednim Turnieju Kandydatów. Ma teraz większe doświadczenie i wydaje się, że szachy odzyskały u niego priorytet... Gdybym miał obstawiać zakłady z takimi notowaniami, dla mnie Firouzja byłby zakładem wartościowym (value bet)”.

Gdybym miał obstawiać zakłady z takimi notowaniami, dla mnie Firouzja byłby zakładem wartościowym (value bet).

—GM Rafael Leitao

Firouzja– kluczowe fakty i statystyki

• Najmłodszy gracz w historii, który osiągnął poziom 2800 Elo
• Jeden z dwóch zawodników, którzy w trakcie swojej kariery zmieniali federację szachową (drugi to Caruana)

Nepomniachtchi – 10,4%

Nepomniachtchi wystąpił do tej pory w dwóch Turniejach Kandydatów (z rzędu) i za każdym razem je wygrywał. Jednak statystycznie rzecz biorąc, fakt ten ani nie zwiększa, ani nie zmniejsza jego szans na odniesienie trzeciego zwycięstwa z rzędu, a prawdopodobieństwo, że wygra turniej, jest tylko minimalnie niższe niż w przypadku Firouzji.

Czy arcymistrzowie zgadzają się z taką oceną?

Największe rozbieżności pomiędzy danymi statystycznymi a opiniami naszych ekspertów miały miejsce właśnie w przypadku Nepomniachtchiego. 

• Hess: „Taka wartość procentowa w przypadku Iana to wręcz zniewaga! Nepo wygrał ten turniej dwa razy z rzędu, bez względu na okoliczności i szanse, które mu dawano. Zawsze jest świetnie przygotowany i walczenie nastawiony. Zanotował niewielki spadek rankingowy, ale wiadomo, że od czasu przegranej z Dingiem w dramatycznych okolicznościach będzie to jego najważniejszy turniej”.
• Howell: „Czuję, że oprócz Caruany i Nakamury to właśnie on należy do ‘wielkiej trójki’ faworytów”.
• Kosteniuk: „Widzieliśmy, jak Ian wygrywał dwa ostatnie Turnieje Kandydatów i dwukrotnie grał w meczach o mistrzostwo świata, przy czym ostatnim razem do szczęścia zabrakło mu bardzo niewiele. Mimo to z jakiegoś powodu mamy tendencję do niedoceniania jego szans”.
• Leitao: „Myślę, że jest na tym samym poziomie co Firouzja i Nakamura”.

Taka wartość procentowa w przypadku Iana to wręcz zniewaga!

—GM Robert Hess

Nepomniachtchi – kluczowe fakty i statystyki

• Dwukrotny mistrz Rosji – triumfował w 2010 r. i dziesięć lat później, w 2020 r.
• Najwyższy ranking w karierze 2799,8 (najwyższy w historii przed granicą 2800)

Praggnanandhaa – 7,7%

W ciągu ostatnich kilku miesięcy ranking trzech zawodników z Indii stale się zmieniał. Co ciekawe, w oficjalnym marcowym rankingu wszyscy trzej mieli identyczny ranking wynoszący 2747 Elo. Tuż przed Turniejem Kandydatów na szczycie hierarchii znalazł się jednak Praggnanandhaa.

Czy arcymistrzowie zgadzają się z taką oceną?

Howell i Kosteniuk bardzo wysoko ocenili szanse Praggnanandhy, natomiast Hess i Leitao ocenili wszystkich trzech zawodników z Indii mniej więcej podobnie.

• Hess: „O ile Pragg jest bohaterem narodowym i ulubieńcem fanów, który rzadko przegrywa… to jest jednak bardzo młody i nie ma doświadczenia wygrywania wielu klasycznych partii w wyczerpującym turnieju przeciwko przeciwnikom o rankingu 2750+, którzy przygotowywali się do tego wydarzenia od miesięcy, jeśli nie lat”.
• Howell: „Pragg potrafi trzymać nerwy na wodzy, ma bardzo elastyczny repertuar debiutowy i jest bardzo uniwersalnym zawodnikiem. Ma wszystkie kluczowe cechy mogące zadecydować o udanym Turnieju Kandydatów… Wartość 7,7% wydaje mi się odpowiednia. Myślę, że na tym etapie jego kariery oczekiwanie od niego zwycięstwa w turnieju byłoby zbyt wygórowane, ale zdecydowanie widzę go w górnej połowie stawki”.
• Kosteniuk: „Jest młody, ambitny i może pozwolić sobie na grę bez zbytniej presji i myślenia o wyniku”.
• Leitao: „Praggnanandhaa znacznie poprawił swoją grę w ciągu ostatnich dwóch lat, jednak wciąż jest zbyt młody, by wygrać ten turniej”.

Pragg potrafi trzymać nerwy na wodzy, ma bardzo elastyczny repertuar debiutowy i jest bardzo uniwersalnym zawodnikiem. Ma wszystkie kluczowe cechy mogące zadecydować o udanym Turnieju Kandydatów.

—GM David Howell

Praggnanandhaa – kluczowe fakty i statystyki

• Trzykrotny mistrz świata juniorów, który zdobył tytuł mistrza międzynarodowego w wieku 10 lat
• Najmłodszy w historii półfinalista i finalista Pucharu Świata

Gukesh – 6,5%

17-letni Gukesh jest najmłodszym uczestnikiem Turnieju Kandydatów. Z trzech zawodników z Indii tylko jemu udało się osiągnąć poziom 2750 Elo, dzięki czemu został pierwszym szachistą w Indiach od 37 lat, który prześcignął GM-a Viswanathana Ananda (choć od tamtego czasu zdążył już stracić kilka oczek). I właśnie to zdaje się być odzwierciedlone w jego statystykach.

Czy arcymistrzowie zgadzają się z taką oceną?

Biorąc pod uwagę fakt, że Gukesh jest najmłodszym zawodnikiem turnieju, nic dziwnego, że wszyscy czterej arcymistrzowie byli nieco zaniepokojeni jego szansami, choć wcale nie z powodu jego talentu.

• Hess: „Wytrwałość Gukesha jest godna podziwu. Odniosłem wrażenie, że w Grand Swiss zbyt mocno się starał, przez co doznał ogromnego zawodu właśnie wtedy, gdy wydawało się, że nic złego nie może się mu już przytrafić. Potem wrócił jednak do gry w turniejach w Chennai i Wijk aan Zee... Ten rodzaj usposobienia może być przydatny, gdy w walce liczy się tylko zwycięstwo. Dlatego sądzę, że Gukesh ma uzasadnione szanse na wygranie turnieju”.
• Howell: „Gdyby 17-latek zakwalifikował się do meczu o mistrzostwo świata, cały świat byłby w szoku! [Ale] Gukesh ma tendencję do grania dość ryzykownych szachów, co z historycznego punktu widzenia nie jest dobrą receptą na sukces w Turnieju Kandydatów”.
• Kosteniuk: „Zawsze trudno jest prognozować wyniki młodych zawodników, więc po prostu z niecierpliwością czekam na jego debiut w Turnieju Kandydatów”.
• Leitao: „Ostatnio w grze Gukesha pojawiły się pewne oznaki niestabilności i jest to problem, który musi rozwiązać przed rozpoczęciem turnieju”.

Zawsze trudno jest prognozować wyniki młodych zawodników, więc po prostu z niecierpliwością czekam na jego debiut w Turnieju Kandydatów.

—GM Alexandra Kosteniuk

Gukesh – kluczowe fakty i statystyki

• Najmłodszy gracz w historii, który przekroczył ranking 2750
• Trzeci najmłodszy w historii uczestnik Turnieju Kandydatów (za arcymistrzami Bobbym Fischerem i Magnusem Carlsenem)

Vidit – 4,0%

Vidit zaliczył słaby start w marcowym Prague Masters, zdobywając zaledwie 3 pkt w 9 partiach, przez co ma w tej chwili drugi najniższy ranking wśród wszystkich uczestników Turnieju Kandydatów. Choć słabe występy przed turniejem wcale nie muszą o niczym świadczyć, to jednak statystyczne szanse Vidita nie są tak wysokie, jak byłyby gdyby jego ranking był nieco wyższy.

Czy arcymistrzowie zgadzają się z taką oceną?

• Hess: „Vidit udowodnił już, że potrafi wygrywać duże imprezy, jednak poziom przeciwników w Turnieju Kandydatów jest o wiele wyższy, co czyni go mało prawdopodobnym zwycięzcą. Dla kontekstu: w Grand Swiss zmierzył się tylko z dwoma zawodnikami powyżej 2700 FIDE”.
• Howell: „Jego debiuty zawsze stały na światowym poziomie, zawsze grał bardzo taktycznie i mam też wrażenie, że poczynił ogromne postępy w grze w bardziej technicznych pozycjach... 4% to trochę za mało... choć z pewnością wygranie przez niego całego turnieju byłoby dla wszystkich wielkim szokiem”.
• Kosteniuk: „Nie będzie to dla niego łatwy turniej, ale będę zadowolona, gdy ktoś, kto według mnie ma małe szanse pokaże, że jednak jestem w błędzie”.
• Leitao: „Zdecydowanie najbardziej niedoceniany zawodnik. Z tego co widziałem ostatnio w jego partiach, to wcale nie odstaje od dwóch swoich rodaków, a ma nad nimi tę przewagę, że jest bardziej dojrzałym zawodnikiem”.

Zdecydowanie najbardziej niedoceniany zawodnik... wcale nie odstaje od dwóch swoich rodaków, a ma nad nimi tę przewagę, że jest bardziej dojrzałym zawodnikiem.

—GM Rafael Leitao

Vidit – kluczowe fakty i statystyki

• Ma 29 lat, co czyni go najstarszym w gronie debiutantów w turnieju
• W 2021 i 2023 r. awansował do ćwierćfinałów Pucharu Świata

Abasov – 0,07%

Tak! Na 10 tys. symulacji turnieju Abasov wygrał go łącznie siedem razy. Jego ranking jest o ponad 110 oczek niższy niż kogokolwiek innego w stawce, co stawia go w bardzo trudnej sytuacji.

Czy arcymistrzowie zgadzają się z taką oceną?

Można się spodziewać, że nasz panel arcymistrzów zgodzi się z tak niskimi szansami Abasova... i dokładnie tak właśnie jest. 

• Hess: „Abasov jest po prostu szczęśliwy, że może zagrać w turnieju. Prawdę mówiąc, ma zerowe szanse na wygraną, ale będzie miał bardzo duży wpływ na to, kto tak naprawdę powalczy o udział w meczu o mistrzostwo świata... Wszyscy pozostali uczestnicy muszą zachować przed Abasovem respekt, choć niektórzy na pewno będą chcieli pokonać go dwukrotnie”.
• Howell: „Swoich szans Abasov może jedynie upatrywać w tym, że wszyscy będą starać się z nim wygrać. Często gra dość nietypowe i kreatywne debiuty, więc myślę, że bez względu na wszystko z pewnością zapewni nam trochę rozrywki”.
• Kosteniuk: „Na chwilę obecną wynik Abasova w Pucharze Świata 2023 jest jego największym sukcesem w karierze. Zobaczymy, jak zagra tutaj”.
• Leitao: „Na pewno nie wygra Turnieju Kandydatów, ale może uda mu się odnieść kilka dobrych zwycięstw z niektórymi z najbardziej znanych szachistów”.

Prawdę mówiąc, ma zerowe szanse na wygraną, ale będzie miał bardzo duży wpływ na to, kto tak naprawdę powalczy o udział w meczu o mistrzostwo świata. 

—GM Robert Hess

Abasov – kluczowe fakty i statystyki

• W Pucharze Świata był rozstawiony z nr 69, a ostatecznie zajął 4. miejsce
• Rozegrał zaledwie łącznie 13 partii klasycznych przeciwko pozostałym uczestnikom turnieju

Podsumowanie

Jeśli jesteście zainteresowani jeszcze innymi opiniami ekspertów, warto przeczytać opinie GM-a Daniela Naroditsky’ego, które umieścił na Reddicie, albo posłuchać wywiadu Howella z Carlsenem:

To dość oczywiste, że największe oczekiwania są wobec Caruany, choć Amerykanin był już wcześniej w podobnej sytuacji i podołał zadaniu. Jeśli mu się nie powiedzie, statystycznie następny w kolejce jest Nakamura, choć inni arcymistrzowie jako bardziej niebezpiecznego zawodnika typują Nepomniachtchiego. Najmniej przewidywalnym graczem w stawce jest prawdopodobnie Firouzja. Zawodnicy z Indii mają łącznie 18,5% szans na zwycięstwo, ale nie da się przewidzieć, który z nich mógłby sprawić niespodziankę.

Jak myślicie, kto wygra Turniej Kandydatów i dlaczego? Dajcie znać w komentarzach!